TBN staat voor Total Base Number en wordt uitgedrukt in mg KOH/g. Het geeft aan hoeveel alkalische stoffen er in de olie aanwezig zijn om zure verbrandingsproducten te neutraliseren. Dit is vooral van belang in dieselmotoren en motoren die draaien op brandstoffen met een hoog zwavelgehalte. Bij de verbranding van zwavelhoudende brandstof ontstaan zwavelzuren, die schadelijk kunnen zijn voor de motor als ze niet geneutraliseerd worden.
Een hoger TBN betekent dat de olie in staat is om zuren langer te neutraliseren, wat motorschade voorkomt en de verversingsinterval kan verlengen. TBN is echter geen directe maat voor de reinigende kracht van een olie.
Reinigen vs. neutraliseren: wat bepaalt de reinigingsprestatie?
Hoewel TBN indirect iets zegt over de aanwezigheid van detergenten (reinigende additieven, die vervuiling oplossen), komt de daadwerkelijke reinigingskracht van een olie vooral van het additievenpakket: detergenten en dispergenten. De dispersanten omhullen microscopisch vuil zodat het zwevend blijft en niet neerslaat. Olie met een lager TBN kan dus alsnog uitstekende reinigingsprestaties leveren, mits het additievenpakket goed is samengesteld.
Beide zijn belangrijk, maar ze vervullen een andere rol.
In welke situaties is een hoog TBN wenselijk?
Een verhoogd TBN is vooral belangrijk in markten of toepassingen waar sprake is van slechtere brandstofkwaliteit. Denk aan verouderde diesel of dieselmet een hoog zwavelgehalte. Daarnaast zijn er ook nog andere situaties waar een hoog TBN essentieel is:
Diesel met hoog zwavelgehalte
Zeeschepen en grote twee-slag motoren
Off-road, landbouw en ontwikkelingsregio’s
Landfill-, biogas- en rioolgas-motoren
Verlengde drain-intervallen
Heavy-duty EGR-diesels en hoge roetbelasting
Regio’s waar een hoog TBN (>10–12) wordt aanbevolen:
Sub-Sahara Afrika: Veel diesel bevat >500 ppm zwavel, soms tot 2000 ppm.
Zuid- en Zuidoost-Azië: In o.a. India, Indonesië, Myanmar en Bangladesh wordt lokaal nog brandstof met wisselende zuiverheid gebruikt.
Zuid-Amerika: In Bolivia, Peru en Paraguay is de brandstofkwaliteit niet overal uniform.
Midden-Oosten en Noord-Afrika: In Jemen, Irak en delen van Noord-Afrika is zwavelrijke brandstof nog in omloop.
Centraal-Azië en delen van Oost-Europa: In Kazachstan, Oekraïne en Oezbekistan zijn off-roadtoepassingen met wisselende dieselkwaliteit gangbaar.
In al deze regio’s verlengt een olie met hoog TBN de motorlevensduur en voorkomt het corrosieschade.
Brandstofkwaliteit in Europa: wanneer is TBN-verhoging nodig?
In West-Europa is de brandstofkwaliteit over het algemeen uitstekend (ULSD <10 ppm zwavel), waardoor low SAPS-oliën met lager TBN (6–8) volstaan. In Oost-Europa en Zuid-Europa kunnen er regionaal verschillen zijn. Dit is met name relevant voor vakantiegangers met auto of camper die door deze landen reizen of voor vrachtverkeer richting het Midden-Oosten.
Land
Brandstofkwaliteit
TBN-booster nodig?
Slowakije
Goed (<10 ppm zwavel)
Nee
Hongarije
Goed
Nee
Kroatië
Goed tot redelijk
Meestal niet
Roemenië
Goed tot wisselend
Alleen bij zware belasting
Bulgarije
Goed tot wisselend
Alleen bij specifieke toepassingen
Griekenland
Goed, eilanden wisselend
Mogelijk bij off-road of campers
Servië
Wisselend, tot 500 ppm zwavel
Ja, vooral buiten steden
Turkije
West: goed, Oost: wisselend
Ja, in oostelijke en grensregio’s
Bij langdurig rijden met campers, off-road voertuigen of landbouwmaterieel in afgelegen gebieden is een olie met hoger TBN soms wenselijk, ook binnen Europa.
Een juiste balans tussen bescherming en systeemcompatibiliteit is essentieel. In veel moderne motoren is een laag TBN gewenst, maar in uitdagende omgevingen blijft een hoog TBN onmisbaar voor betrouwbare prestaties.
